Imperio erromatarra desagertu ostean, ekonomia, gizarte eta kultura arloko atzerakuntza handi -handia izan zen lurralde osoan.
Musulmanek penintsula inbaditu zuten, eta elizak eta zentro erligiosoak sorzen hasi ziren. Hegoaldetik sartu ziren, gehiengoak berbereak. Ondoren toki berdinetik alde egin behar izan zuten.
(Lorea,Uxue eta Idoia)