Monasterioak kulturaren basbeslukuak izan ziren bertan, eskuz idatzitako gauzak kopiatu eta irudiz egiten ziren. Mongeek ospe handia lortu zuten jainkoaren ordezkariak zirelako eta ezagutza handia zutelako. Biztaleak eliza xumeen inguruan pilatu ziren, geroxeago XIII. eta XIV. mendeeten borrokatu ziren eta derretxeak eraiki zituaten nobleak.
(Lorea,Uxue eta Idoia)